Političko organizovanje Bošnjaka u Crnoj Gori

Političko organizovanje Bošnjaka u Crnoj Gori je složen i višeslojan proces koji se proteže kroz nekoliko decenija, obilježen izazovima sa jedne strane i upornom borbom za prava, identitet i jednakost sa druge. Ovaj proces prati historijski razvoj bošnjačke zajednice, od prvih političkih grupa i inicijativa u poslijeratnom periodu do savremenih stranaka i političkih organizacija koje zastupaju interese Bošnjaka u političkom sistemu Crne Gore.

Povijesni razvoj političkog organizovanja

Politička aktivnost Bošnjaka u Crnoj Gori intenzivirala se tokom devedesetih godina 20. vijeka, kada su promjene u političkom sistemu omogućile višestranačku konkurenciju i formiranje manjinskih stranaka. Najznačajniji početni politički entitet bio je Stranka demokratske akcije Crne Gore (SDA CG) osnovana početkom 1990-ih, koja je predstavljala glavni politički okvir za Bošnjake.

Međutim, unutar SDA došlo je do ozbiljnih podjela krajem 1990-ih, naročito oko pitanja saradnje sa vlastima Crne Gore. Ove podjele rezultirale su formiranjem nekoliko stranaka sa različitim političkim platformama, što je djelovalo na fragmentaciju biračkog tijela i smanjenje političke snage zajednice. Tako su nastale stranke poput Internacionalne demokratske unije (IDU), Demokratske zajednice Muslimana-Bosnjaka (DZMB), Bošnjačke stranke i drugih.

Bošnjačko-mu­slimanska politička koalicija

U nastojanju da se prevaziđu podjele, krajem 2000. i početkom 2001. godine osnovana je Bošnjačko-muslimanska demokratska koalicija (BMDK) okupljajući glavne političke stranke Bošnjaka. Cilj koalicije bio je jačanje političke zastupljenosti i jedinstveni nastup na izborima, što je bilo naročito važno u kontekstu uspostavljanja ravnopravnog položaja Bošnjaka kao konstitutivnog naroda u Crnoj Gori.

Međutim, koalicija je ubrzo doživjela nove podjele pri čemu su određeni dijelovi zajednice i dalje djelovali u odvojenim političkim kolosijekima i sa različitim pristupima političkoj saradnji i pitanjima državnosti.

Političke stranke Bošnjaka danas

Danas u Crnoj Gori postoje nekoliko stranaka koje se smatraju predstavnicima bošnjačkog naroda, među kojima su najuticajnije:

• Bošnjačka stranka (BS) – najvažnija nacionalna stranka Bošnjaka, koja se zalaže za očuvanje i afirmaciju prava Bošnjaka u Crnoj Gori, ravnopravnost u političkom, kulturnom i obrazovnom sistemu, te razvoj multietničke i demokratske države.

• Stranka pravde i pomirenja (SPP) – politička partija koja, pored zastupanja Bošnjaka, forsira teme pravde, pomirenja i očuvanja vjerskog identiteta muslimana.

• Postoje i druge manje stranke i političke inicijative koje različito zastupaju stavove bošnjačkog naroda.

Ove stranke djeluju kroz parlamentarne mandate, lokalne uprave i snažno su prisutne u dijaspori.

Savremene političke dinamike

Političko djelovanje Bošnjaka u Crnoj Gori danas balansira između nastojanja da se ostvare zahtjevi za većom zastupljenošću, zaštitom bosanskog jezika i kulture, većom edukacijom i ravnopravnim društvenim položajem, i prilagođavanja kompleksnoj političkoj situaciji u zemlji.

Između različitih političkih grupa unutar zajednice postoje razlike po pitanju državnosti, saradnje sa različitim političkim opcijama i strateških ciljeva, što je ponekad uzrok unutrašnjih nesuglasica. Ipak, postoji opšti konsenzus o potrebi zajedničke borbe za prava i unapređenje položaja Bošnjaka.

Uloga Bošnjačkog vijeća u političkom organizovanju

Bošnjačko vijeće Crne Gore je ključna institucija koja predstavlja bošnjačke interese na višem nivou, fokusirajući se na očuvanje nacionalnog identiteta, jezika i kulture, ali i na političku koordinaciju Bošnjaka. Kroz Vijeće se nastoje uskladiti različiti stavovi i organizovati zajednički nastupi, kao i participacija u zakonodavnim i izvršnim tijelima.

Izborni rezultati i politički uticaj

Unatoč političkim podjelama, bošnjačke političke stranke uspjele su ostvariti određeni utjecaj u lokalnim i republičkim institucijama. Međutim, obzirom na ograničen broj glasača i internu fragmentaciju, politička snaga Bošnjaka je ograničena, što postavlja dodatne izazove za efikasno zastupanje interesa.

Reference ukazuju na potrebu daljeg ujedinjenja i strateške kohezije kako bi zajednica mogla koristiti svoj potencijal za poboljšanje položaja svih svojih članova u Crnoj Gori.

Politički lideri

Kroz vrijeme, brojni politički lideri su odigrali ključnu ulogu u organizovanju bošnjačke zajednice, od osnivača SDA CG kao što su Harun Hadžić, Rasim Šahman i Alija Matović, do današnjih lidera Bošnjačke stranke i drugih političkih aktera.

U novijoj istiji posebno mjesto zauzima Rafet Husović.

Rafet Husović je jedna od ključnih ličnosti u političkom organizovanju Bošnjaka u Crnoj Gori u savremenom periodu. On je bio dugogodišnji lider Bošnjačke stranke, koja je pod njegovim vođstvom stekla značajan politički uticaj i postala najvažnija politička institucija koja zastupa interese Bošnjaka u Crnoj Gori. Husović je bio prepoznatljiv po svom umjerenom i konstruktivnom pristupu politici, zalagajući se za ravnopravnost, poštovanje nacionalnih prava, jačanje multietničkog društva i evropski put Crne Gore.

Tokom svoje karijere, Rafet Husović bio je višestruki ministar u crnogorskim vladama, gdje je nastojao da kroz uticaj u izvršnoj vlasti unaprijedi položaj Bošnjaka i ostalih manjina. Njegov rad obilježen je dijalogom, tolerancijom i naporima na smanjenju tenzija u društvu, što je doprinijelo stabilnosti i razvoju zemlje.

Pored političkih funkcija, Husović je bio aktivan i u kulturnim i društvenim projektima, promovirajući obrazovanje na bosanskom jeziku, očuvanje tradicije i jačanje zajednice. Njegova smrt 2021. godine izazvala je veliku tugu u bošnjačkoj zajednici, ali i šire, kao gubitak istinskog lidera i mosta razumijevanja među narodima Crne Gore.

Uključivanje Rafeta Husovića u pregled važnih političkih lidera Bošnjaka u Crnoj Gori dodatno osvjetljava realnu i pozitivnu ulogu koju pojedinci imaju u organizaciji, jačanju i afirmaciji bošnjačkog identiteta i prava u zemlji.

Ervin Ibrahimović je aktuelni predsjednik Bošnjačke stranke u Crnoj Gori i jedan od najutjecajnijih političkih lidera bošnjačke zajednice u zemlji. On je nasljednik Rafeta Husovića, kojeg često opisuje kao svog mentora i čiju politiku nastavlja. Ibrahimović se ističe kao zagovornik umjerene i konstruktivne politike koja ima za cilj očuvanje bošnjačkog identiteta, prava i ravnopravnosti unutar multietničkog društva Crne Gore.

Tokom svoje političke karijere, Ibrahimović je u velikoj meri posvećen jačanju položaja Bošnjaka kroz obrazovanje, zaštitu bosanskog jezika, promoviranje kulture i aktivnu političku zastupljenost. Pod njegovim vođstvom Bošnjačka stranka naglašava važnost građanskog društva, poštovanja ljudskih prava, evropskih integracija i stabilnosti države.

Ibrahimović je mnogo puta istakao da Bošnjaci žele da budu ravnopravni građani Crne Gore, te da njihova prava i identitet budu potpuno priznati i poštovani. U svojim govorima naglašava potrebu dijaloga, saradnje i uvažavanja različitosti u zemlji, te aktivno učestvuje u regionalnim i međunarodnim inicijativama koje promovišu mir i multikulturalnost.

Ervin Ibrahimović također se zalaže za veću uključenost mladih i žena u politički život, što se ogleda i u radu Bošnjačke stranke koja pod njegovim vođstvom nastoji da osnaži te grupe unutar zajednice. On je prepoznat kao ozbiljan politički akter koji balansira između očuvanja tradicionalnih vrijednosti i odgovora na savremene izazove.

Njegov mandat karakterišu i nastojanja da Crna Gora postane pravna država u punom smislu, država socijalne pravde i jednakih mogućnosti za sve njene građane bez obzira na etničku pripadnost. Ibrahimović ističe kako je neophodno što skorije ostvariti evropske i evroatlantske integracije, koje smatraju ključnim za dugoročnu stabilnost i razvoj zemlje.

Njihova iskustva i stavovi imaju veliki uticaj na pravac kojim zajednica ide i na odnose unutar bošnjačke političke scene.

Izazovi političkog organizovanja

Glavni izazovi u političkom organizovanju Bošnjaka u Crnoj Gori su:

• Interna fragmentacija političkog prostora,

• Nedovoljna kohezija i zajednički nastup,

• Političke podjele oko pitanja državnosti i saradnje sa centralnim vlastima,

• Nedostatak većeg broja zastupnika u parlamentu,

• Izazovi u ostvarivanju prava na bosanski jezik i kulturu,

• Politička marginalizacija i slaba vidljivost.

Ovi izazovi utiču na efikasnost političkog djelovanja, ali destiniraju i nove prilike za reformu i konsolidaciju bošnjačkog političkog prostora.

Perspektive za budućnost

Političko organizovanje Bošnjaka u Crnoj Gori treba da se usmjeri ka jačanju saradnje među strankama, povezivanju sa širim društvenim i kulturnim pokretima, te aktivnijem uključivanju mladih i žena u politički život. Fokus treba biti i na jačanju obrazovanja, ekonomskom razvoju i jačanju prava manjina.

Održiv politički uspjeh zavisiće od sposobnosti da se očuva jedinstven identitet dok se istovremeno praktikuje otvoren dijalog i saradnja sa drugim narodima i institucijama u Crnoj Gori.

Zaključak

Političko organizovanje Bošnjaka u Crnoj Gori jedno je od najdinamičnijih i najizazovnijih područja u okviru manjinskog djelovanja. Duboke historijske, društvene i političke podjele uslovile su brojne promjene i prilagođavanja, ali zajednička borba za prava, identitet i ravnopravnost ostaje konstanta.

Samo kroz jedinstvo, jasno definisane ciljeve, efikasnu organizaciju i aktivno učešće u političkom životu, Bošnjaci mogu ostvariti punu zastupljenost svojih interesa, zaštiti kulturne posebnosti i doprineti prosperitetu i stabilnosti Crne Gore.